Podczas pierwszej edycji Wyszehradzkiej Akademii Letniej, która odbyła się w Budapeszcie w dniach 24–28 sierpnia 2023 roku, poruszono szereg aktualnych i żywotnych kwestii związanych z polityką bezpieczeństwa Polski i Węgier.
Podjęto również debatę na temat tego, czy oraz w jakim stopniu konflikt rosyjsko-ukraiński wpłynął na zgodność interesów państw Grupy Wyszehradzkiej w kontekście bezpieczeństwa. W celu dogłębnej dyskusji eksperckiej zorganizowano specjalny panel w niedzielę, poświęcony kwestiom bezpieczeństwa, obrony narodowej i strategii polityki zagranicznej Grupy V4. Podczas tego panelu podkreślono konieczność wzmacniania współpracy w ramach grupy oraz intensyfikacji działań w dziedzinie obronności, szczególnie mając na uwadze ograniczenia wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE oraz niewielkie potencjały obronne tzw. starszych państw Unii.
W dyskusji eksperckiej brali udział: generał brygady dr Imre Porkoláb, pełnomocnik Ministerstwa Obrony Narodowej Węgier ds. Innowacji Obronnych (HU); prof. Andrzej Zybertowicz, doradca prezydenta RP (PL); Jaroslav Kuchyňa, analityk z Instytutu CEVRO (CZ); Moderator: płk. Zoltán Jobbágy z Wydziału Nauki Wojskowej i Szkolenia Oficerów Obrony (NKE).
Głównym tematem dyskusji ekspertów były zmiany w europejskim środowisku bezpieczeństwa spowodowane konfliktem zbrojnym na Ukrainie oraz reakcją NATO i UE na tę sytuację. Eksperci omówili potencjały poszczególnych państw Grupy V4, różne koncepcje strategiczne tworzone przez te państwa w odpowiedzi na konflikt na Ukrainie, wspólne strategie w ramach NATO oraz dalsze zaangażowanie w udzielanie pomocy Ukrainie. Dyskutowano również o wizji państw V4 w ramach struktur NATO oraz analizowano realizację postanowień szczytu NATO w Madrycie dotyczących odstraszania i obrony, porównując je z aktualnymi politykami obronnymi Węgier, Polski, Czech i Słowacji. Członkowie panelu analizowali również stanowiska państw Grupy V4 po zakończonym szczycie NATO w Wilnie oraz założenia nowej koncepcji obronnej państw bałtyckich.
Moderowany przez pułkownika Zoltána Jobbágy'ego panel otworzył gen. Imre Porkoláb, który przedstawił trzy główne obszary odstraszania potencjalnych agresorów. Podkreślił, że kluczowym elementem w rozwoju sił zbrojnych Węgier jest stworzenie zdolnych do walki i silnych sił opartych na koncepcji strategicznych sieci, zgodnych z ideą odstraszania NATO oraz zdolnych do gwarantowania pokoju i bezpieczeństwa obywateli. Generał podkreślił również słabości gospodarek obronnych i potencjału zbrojeniowego największych państw UE. Szczegółowo uzasadnił wydatki na cele zbrojeniowe, zwracając uwagę na rozwijanie potencjału zbrojeniowego Węgier w przeciwieństwie do większych państw regionu od 2016 roku. Zwrócił również uwagę na pozytywne aspekty European Defence Fund oraz zasugerował wspólne inicjatywy Grupy V4 w ramach tego funduszu.
Następnie prof. Andrzej Zybertowicz przedstawił krótko politykę i strategię Polski po 2016 roku w kontekście zagrożeń wynikających z konfliktu na Ukrainie oraz działań hybrydowych ze strony Rosji i Białorusi wobec Polski i innych państw wschodniej flanki NATO. Podkreślił, że polska strategia opiera się na nie dopuszczeniu do wtargnięcia agresora na terytorium Polski oraz nie na opieraniu obrony na linii Wisły. Wskazał na wzrost wydatków obronnych Polski do około 4% PKB oraz zwiększanie tych wydatków przez Finlandię. Zauważył różnice w podejściu Polski i innych krajów UE, uważając dotychczasową politykę UE za utopijną ze względu na jej jednostronny charakter. Profesor Zybertowicz podkreślił potrzebę wzmocnienia działań związanych z cyberbezpieczeństwem, zwłaszcza wykorzystania sztucznej inteligencji (AI), która może odgrywać kluczową rolę w nowoczesnym polu walki.
Trzecim panelistą był Jaroslav Kuchyňa, który zaznaczył, że Republika Czeska i Słowacja popełniły błąd w latach 90. XX wieku, wyzbywając się swoich potencjałów zbrojeniowych oraz ograniczając wydatki na obronę narodową. W przypadku Republiki Czeskiej w ostatnich latach wydatki te wzrosły z 1,1% PKB do ponad 2%. Ten problem dotyczył wszystkich państw Grupy V4. Kuchyňa uznał, że rozwój potencjału gospodarczego i innowacji zbrojeniowych jest wspólnym celem dla państw regionu. Przytoczył przykład firmy Rheinmetall, pokazując potrzebę rozwijania wspólnego potencjału przemysłu zbrojeniowego w państwach Grupy V4 i NATO.
Po sesji ekspertów odbyła się seria pytań, która potwierdziła potrzebę dalszej i bardziej zintensyfikowanej współpracy w ramach Grupy V4 oraz opracowania wspólnej strategii bezpieczeństwa regionu. Sesja udowodniła konieczność instytucjonalizacji współpracy polsko-węgierskiej w omawianym zakresie.
RT