​

Alfons Czibulka urodził się 14 maja 1842 roku w mieście Szepesváralja (obecnie jest to słowackie Spiskie Podgrodzie). Pochodził z inteligenckiej rodziny, zasłużonej dla nauki i kultury. Otoczenie te stymulowało jego rozwój artystyczny i pozwalało mu rozwinąć swój wyjątkowy, widoczny od dzieciństwa talent muzyczny. Jego ojciec Roman Czibulka, był chirurgiem, ale również muzykiem amatorem oraz honorowym członkiem Stowarzyszenia Muzyki Kościelnej w Pozsony (Bratysławie). Matka Mária Kolbay urodziła się jako córka zarządcy majątku w Szepesalmás. Co ciekawe jej wujkiem był Mátyás Kolbay, profesor statystyki w Królewskiej Akademii w Koszycach (Academia regia Cassoviensis) oraz autor pierwszego węgierskiego podręcznika uniwersyteckiego do statystyki Theoria Statisticae. Alfons Czibulka spędził większość dzieciństwa w Szepesváralja. Następnie wyjechał wraz z rodziną do Pozsony, gdzie podjął naukę u dyrygenta, kapelmistrza i pianisty polskiego pochodzenia Karola Frajmanna. Młodzieniec wyróżniał się zwłaszcza swoją wirtuozerią w grze na fortepianie. W wieku zaledwie 15 lat występował z powodzeniem na wielu scenach rosyjskich, aby pięć lat później objąć stanowisko dyrygenta opery w Odessie. Po powrocie do Austrii pracował jako dyrygent w teatrach w Trieście, Wiener Neustadt i Innsbrucku. W 1865 roku został drugim dyrygentem w słynnym teatrze Carltheater we Wiedniu, pod kierunkiem genialnego wiedeńskiego kompozytora operetek Franza von Suppé. Podczas swojej długiej kariery wojskowej, począwszy od 1866 roku, wielokrotnie kierował różnymi orkiestrami wojskowymi z rozmaitych miast monarchii austro-węgierskiej jako ich kapelmistrz. Służył jako kapelmistrz w m.in.: 17 Kraińskim Pułku Piechoty C.K. Armii w mieście Bolzano położonym w Południowym Tyrolu (1866-1869), następnie przez rok w 23 Węgierskim Pułku Piechoty stacjonującym w Peszcie (1869-1870), 20 Galicyjskim Pułku Piechoty w Krakowie, w którym niemal 90% żołnierzy było Polakami (1870-1871), najdłużej bo przez osiem lat w 25 Węgierskim Pułku Piechoty w Pradze (1872-1880), 44 Węgierskim Pułku Piechoty w Trieście (1880-1883), 31 Węgierskim Pułku Piechoty we Wiedniu (1883-1887) oraz 19 Węgierskim Pułku Piechoty, również stacjonującym w austriackiej stolicy (1891-1894). Przerwa w karierze wojskowej po odbyciu służby w 31 Węgierskim Pułku Piechoty była spowodowana objęciem przez Alfonsa Czibulkę stanowiska dyrektora muzycznego hamburskiej sali koncertowej Flora. Podczas kapelmistrzowskiej kariery Alfons Czibulka poprowadził liczne koncerty, jak między innymi te w rotundzie wybudowanej specjalnie na piątą Wystawę Światową we Wiedniu w 1873 roku, natomiast siedem lat później wystąpił wraz ze swoją orkiestrą na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Brukseli, zdobywając pierwsze miejsce.

W 1881 roku miały miejsce zaręczyny arcyksięcia austriackiego oraz następcy cesarskiego tronu Rudolfa Habsburga-Lotaryńskiego z księżniczką belgijską Stefanią Klotyldą Koburg z rodu Sachsen-Coburg Gotha. Z tej okazji Johann Strauss II podarował młodej parze swój piękny walc Myrthenblüten (Kwiaty mirtu) opus 395, a Alfons Czibulka skomponował zadedykowany księżniczce gawot Stefania opus 312. Sukces tego dzieła był ogromny i gawot ten stał się jednym z najpopularniejszych utworów muzyki salonowej, a sam kompozytor został odznaczony przez cesarza Franciszka Józefa I prestiżowym Złotym Krzyżem Zasługi Cywilnej z Koroną, jako pierwszy kapelmistrz w historii. Nie był to jedyny tak wielki zaszczyt w jego życiu - Alfons Czibulka był wielokrotnie odznaczany za swoje liczne zasługi na rzecz kultury – m.in. przez serbskiego króla Milana I Obrenowicia, króla Rumunii Karola I Hohenzollern-Sigmaringen czy papieża Piusa IX.

Słynny gawot Stefania (Stephanie-Gavotte) opus 312 Alfonsa Czibulki w świetnym wykonaniu Filharmoników Wiedeńskich z Koncertu Noworocznego we Wiedniu w 2018 roku. Dyrygent: Riccardo Muti.

10 maja 1891 roku na wiedeńskim Praterze odbyło się niezwykłe wydarzenie - ogromny koncert muzyki tanecznej, na którym wystąpiło wiele znamienitych orkiestr ze stolicy Austro-Węgier z udziałem kilkunastu tysięcy widzów. Wystąpił tam sam Król Walca - Johann Strauss II. Genialny kompozytor poprowadził wykonanie swojego arcydzieła, walca Nad pięknym modrym Dunajem opus 314. Węgierscy kompozytorzy również byli obecni – swoje orkiestry poprowadzili m.in. Alfons Czibulka i Ferenc Lehár prezentując swoje najwspanialsze utwory.

 

Fotografia przedstawiająca Alfonsa Czibulkę w mundurze kapelmistrza (data wykonania zdjęcia nieznana).

Alfons Czibulka był niezwykle pracowity - podczas swojej kariery kompozytorskiej skomponował niemal 400 utworów – głównie walców, marszy, polek mazurek, polek francuskich, szybkich polek, gawotów, kadryli, galopów oraz sześć operetek (Der Jagdjunker, Die Glücksritter, Der Jadjunker, Gil Blas, i Der Bajazzo – ostatni utwór sceniczny autorstwa Alfonsa Czibulki) z których najsłynniejszą jest niewątpliwie operetka komiczna w trzech aktach Pfingsten in Florenz, której premiera odbyła się 20 grudnia 1884 roku we Wiedniu. Warto wspomnieć, że Czibulka był także autorem wielu aranżacji utworów innych kompozytorów, głównie na fortepian, m.in. operetki komicznej Żaki opus 226 autorstwa polskiego pianisty, pedagoga oraz kompozytora Kazimierza Hofmana (1842-1911). Niemniej jednak to nie dzieła sceniczne, lecz marsze wojskowe oraz taneczne utwory na orkiestrę, jak wcześniej wspomniany gawot Stefania, rozsławiły nazwisko tego kompozytora. Najsłynniejszym marszem skomponowanym przez Alfonsa Czibulkę niewątpliwie jest Erzherzog Friedrich-Marsch opus 286 zadedykowany austriackiemu arcyksięciu oraz księciu cieszyńskiemu Fryderykowi Habsburgowi.

Marsz Erzherzog Friedrich-Marsch opus 286 autorstwa Alfonsa Czibulki w wykonaniu austriackiej wojskowej orkiestry dętej Hoch- und Deutschmeister Kapelle.

Naturalnym jest, że jako kompozytor muzyki tanecznej tworzący w drugiej połowie wieku dziewiętnastego, Alfons Czibulka skomponował wiele walców. Były to dzieła wybitne, o jakości co najmniej nieustępującej utworom najwybitniejszych ówczesnych kompozytorów jak Johann Strauss II, Karl Michael Ziehrer, Karel Komzak II, Émile Waldteufel czy Josef Gung'l. Na szczególną uwagę zasługuje intermezzo Liebestraum nach dem Balle (Sen po balu) opus 356, utrzymane w formie walca wiedeńskiego. Utwór ten doczekał się licznych aranżacji i cieszy się popularnością po dziś dzień.  Innym świetnym i wartym wspomnienia walcem autorstwa Czibulki jest jeden z jego ostatnich utworów Weana Frücht’ln (Wiedeńskie owoce), opus 386. Ten niezwykle melodyjny oraz rytmiczny, trwający ponad siedem minut walc był bardzo często wykonywany w Europie na przełomie XIX i XX wieku. Nagranie walca umieszczone poniżej, zostało zrealizowane w oparciu o oryginalne partytury opublikowane niegdyś w Pradze, uważane do niedawna za zaginione. Odnaleziono je jednak w kolekcji muzeum miejskiego w chorwackim mieście Bjelovar, położonym nieopodal Zagrzebia.

Walc Weana Frücht’ln (Wiedeńskie owoce), opus 386 Alfonsa Czibulki w świetnym wykonaniu Czeskiej Filharmonicznej Orkiestry Kameralnej z Pardubic i dyrygenta Johna Georgiadisa.

Intermezzo Liebestraum nach dem Balle (Sen po balu) opus 356 Alfonsa Czibulki w wykonaniu London Symphony Orchestra pod batutą Richarda Bonynge.

.

Zeszyt zawierający nuty do fortepianowej wersji utworu Liebestraum nach dem Balle (Sen po balu) opus 356. Publikacja została wydana przez nieistniejące już przedsiębiorstwo wydawnicze Gebethner i Wolff, założone przez Gustawa Adolfa Gebethnera i Augusta Roberta Wolffa w 1857 roku w Warszawie.

W świecie anglojęzycznym kompozytor ten znany jest przede wszystkim jako autor melodii wykorzystanej w słynnej piosence Hearts and Flowers, autorstwa Theodora Mosesa-Tobaniego. Melodia ta jest bowiem fragmentem introdukcji z walca Wintermärchen opus 366 skomponowanego w 1891 roku przez Alfonsa Czibulkę.

Instrumentalna wersja piosenki Hearts and Flowers Theodora Mosesa-Tobaniego, skomponowana w oparciu o melodie z walca Wintermärchen opus 366 Alfonsa Czibulki.

Ciekawa aranżacja walca Wintermärchen opus 366 Alfonsa Czibulki na smyczki oraz fortepian, w wykonaniu London Salon Ensamble.

Alfons Czibulka zmarł przedwcześnie 27 października 1894 roku we Wiedniu w wieku zaledwie 52 lat. Został pochowany na wiedeńskim Cmentarzu Centralnym, miejscu spoczynku wielu innych wybitnych kompozytorów. W 1938 roku uczczono jego pamięć, poprzez nazwanie jego imieniem jednej z wiedeńskich ulic (Czibulkagasse), znajdującej się w Kaiserebersdorf wchodzącym w skład jedenastej dzielnicy Wiednia – Simmering.

​

 „Alfons Czibulka (1842-1894) - kompozytor, kapelmistrz” – tablice na wspomnianej wiedeńskiej Czibulkagasse, 

Grób Alfonsa Czibulki znajdujący się na Cmentarzu Centralnym we Wiedniu.

Adam Bielecki 

Bibliografia:

- Alfons Czibulka http://www.bosworth.at/index.php?id=12  [dostęp 14.07.2020 r.]

- Alfons Czibulka https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Alfons_Czibulka [dostęp 18.07.2020 r.]

- Alfons Czibulka https://www.johann-strauss.org.uk/composers-a-m.php?id=166 [dostęp 14.07.2020 r.]

- Andrew Lamb, Czibulka, Alphons, The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Londyn 2001.

- Czibulka Alfons. [w:] Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Tom 1, Austriacka Akademia Nauk, Wiedeń 1957.

- Czibulka, Alfons (1842–1894), Kapellmeister und Komponist  http://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_C/Czibulka_Alfons_1842_1894.xml  [dostęp 19.07.2020 r.]

- Czibulka, Alfons Wolfgang (Alphons) https://www.ceskyhudebnislovnik.cz/slovnik/index.php?option=com_mdictionary&task=record.record_detail&id=1002764 [dostęp 15.07.2020 r.]

- Czibulkagasse https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Czibulkagasse [dostęp 18.07.2020 r.]

- Friedrich Anzenberger, Alfons Czibulka (1842-1894): Militärkapellmeister und Komponist, [w]: Publikationen der Wiener Stadt und Landesbibliothek, Tom 5, Wiedeń 2000.

- Oscar Thompson, The international Encyclopedia of Music and Musicians, Nowy Jork 1952.

- Stephanie-Gavotte, Op.312 (Czibulka, Alphons ) https://imslp.org/wiki/Stephanie-Gavotte,_Op.312_(Czibulka,_Alphons) [dostęp 16.07.2020 r.]