„Węgier z Górnych Węgier. Polityk. Męczennik” – tak w skrócie młodzi węgierscy twórcy z portalu Axióma charakteryzują Jánosa Esterházyego, przedstawiając wyprodukowany przez siebie kilkuminutowy film o życiu „bohatera trzech narodów”. Esterházy – polsko-węgierski kandydat na ołtarze – znany był z walki o prawa mniejszości węgierskiej na Słowacji, ale zrobił również bardzo wiele dobrego zarówno dla Polaków, jak i dla Żydów.

Źródło: Facebook

Gdy w słowackim parlamencie 15 maja 1942 roku odbyło się głosowanie nad ustawą sankcjonującą wywózkę Żydów do obozów koncentracyjnych, János Esterházy jako jedyny poseł zagłosował przeciwko. – Naszym znakiem jest Krzyż, nie swastyka – podkreślił polityk, który pomógł w ocaleniu kilkuset Żydów. Angażował się również w pomoc Polakom. Po klęsce wrześniowej organizował przerzut polskich żołnierzy na Węgry, osobiście przewiózł również do Budapesztu gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Pomógł także w ocaleniu przed niemieckim rabunkiem wielu polskich dzieł sztuki, umieszczając je w Muzeum Narodowym w Budapeszcie. Stanowczo bronił również prawdy o mordzie dokonanym przez Rosjan w Katyniu i publicznie nazywał tę zbrodnię ludobójstwem. 

Po wojnie aresztowany przez funkcjonariuszy bezpieki, przewieziony do Moskwy i w sfingowanym procesie skazany na dziesięć lat ciężkich robót. Po czterech latach przywieziono go do kraju w fatalnym stanie, osłabionego i z zaawansowaną gruźlicą. W skutek wycieńczenia i chorób zmarł 8 marca 1957 roku w więzieniu o zaostrzonym rygorze w Mírovie na Morawach. 

W 2009 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. A dziesięć lat później metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski otworzył jego proces beatyfikacyjny. W marcu w Warszawie obchodzono 120. rocznicę urodzin Jánosa Esterházyego. – Dzisiaj znowu Polska i Węgry stają w obronie ludzkiej godności, ludzkiego życia, wartości, związku mężczyzny i kobiety, rodziny, która jest fundamentem społecznego ładu. W obronie prawa rodziny, jaką jest naród i w obronie prawa wielkiej rodziny narodów Europy. To wszystko sprzeciwia się wizjom tych, którzy na gruzach tradycyjnych wartości próbują zbudować „nowy, wspaniały świat” – zaznaczył wówczas ksiądz biskup Michał Janocha podczas mszy św. w intencji beatyfikacji hrabiego Esterházyego, w której udział wzięli m.in. przyjaciele oraz krewni węgierskiego hrabiego. 

Czym jest Axioma? Jak czytamy na stronie internetowej to „cyfrowa przestrzeń publiczna, w której odbywają się debaty i wspólne myślenie o sprawach publicznych” prowadzona przez młodych Węgrów, „którzy wierzą, że na świecie są rzeczy dobre, prawdziwe i piękne ze względu na ich pochodzenie, o które warto walczyć”.

(JAP)