W czwartek, 21 kwietnia o godz. 13 w siedzibie Instytutu im. Wacława Felczaka przy ul. Goszczyńskiego 12 w Warszawie odbędzie się prezentacja naukowego opracowania dotyczącego współczesnych Węgier: „Hajrá. Węgry 2010–2022”. Wezmą w niej udział m.in. specjalni goście z Węgier: wiceprezes Fundacji Századvég Zsolt Barthel-Rúzsa oraz dyrektor ds. zagranicznych Csaba Faragó. – Wydanie książki „Hajrá” jest bardzo ważnym wydarzeniem. Zwłaszcza w momencie wyraźnego przewartościowania relacji polsko-węgierskich i gorącej dyskusji o polityce prowadzonej przez władze w Budapeszcie publikacja ta pozwala lepiej zrozumieć specyfikę rządów Viktora Orbána – zauważa redaktor Antoni Opaliński, historyk, publicysta i radiowiec.
Węgry – dla których Polska wciąż jest czymś więcej niż sojusznikiem i przyjacielem – są nad Wisłą przedmiotem żywej dyskusji. Aby uniknąć ewentualnych nieporozumień i fałszywych interpretacji, w kwietniu Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka wydał niezwykłe opracowanie, które naszpikowane jest faktami dotyczącymi najnowszej historii Bratanków.
Poszczególne rozdziały książki dotyczą nie tylko węgierskiej historii najnowszej, lecz także polityki, socjologii, gospodarki czy kultury. „Hajrá”, czyli „Naprzód!”, tłumaczy kulisy rządów Fideszu na przestrzeni ostatnich dwunastu lat, analizuje kwestię podziałów politycznych nad Dunajem, wyjaśnia, skąd bierze się nieufność Budapesztu wobec Brukseli i dlaczego dla Węgrów tradycyjna rodzina ma tak wielkie znaczenie.
– Wbrew pozorom zarówno poziom wiedzy w Polsce o relacjach z Węgrami, jak i na Węgrzech o relacjach z Polakami nie jest aż tak wysoki, jak mogłoby się wydawać. Dotyczy to niekiedy nawet tak ważnych wydarzeń z XX wieku jak transporty z pomocą, które polska armia otrzymała od Bratanków podczas wojny bolszewickiej czy ogromnej pomocy dla mieszkańców Budapesztu, która płynęła na Węgry po powstaniu węgierskim w 1956 roku. Jeszcze gorzej wygląda znajomość współczesnych relacji. Właśnie dlatego, zwłaszcza w czasach, gdy w polityce dzieje się więcej niż zwykle, potrzebne są takie publikacje jak „Hajrá”, które w przystępny sposób informują o najnowszej historii Węgier, a także przybliżają współczesne stosunki polsko-węgierskie, wyjaśniając jednocześnie znaczenie dobrych relacji między Warszawą a Budapesztem dla polityki i rozwoju gospodarczego obu zaprzyjaźnionych państw – zauważa w rozmowie z portalem Kurier.plus poseł Piotr Babinetz, historyk, samorządowiec, przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz szef Rady Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka.
– Swego czasu Czesław Miłosz zauważył, że polskiej sympatii do Węgrów dorównuje jedynie nasza ignorancja na ich temat. Polacy z jednej strony bardzo lubią Węgrów, a z drugiej – niewiele o nich wiedzą. Dotyczy to także czasów współczesnych, gdy obserwujemy niezwykłą żywotność stereotypów, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. W tym kontekście książka „Hajra” stara się wypełnić luki w naszej wiedzy na temat dzisiejszych Węgier, dostarczając zarazem poważną dawkę rzetelnych informacji i inspirujących komentarzy – zauważa Grzegorz Górny, polski dziennikarz i publicysta, a także autor jednego z rozdziałów książki.
– Wydanie książki „Hajrá” jest bardzo ważnym wydarzeniem. Zwłaszcza w momencie wyraźnego przewartościowania relacji polsko-węgierskich i gorącej dyskusji o polityce prowadzonej przez władze w Budapeszcie publikacja ta pozwala lepiej zrozumieć specyfikę rządów Viktora Orbána. W książce jest wiele wartościowych materiałów. Tekst Lucie Sulovskiej „Trzydzieści lat nowych Węgier" przybliża drogę Orbána do władzy. Bardzo cenny jest również głos analityków, takich jak choćby Anton Bendarzsevszkij, a także wywiad z ministrem spraw zagranicznych i handlu Péterem Szijjártó – umożliwiają one bowiem lepsze zrozumienie stosunków węgiersko-rosyjskich, które budzą obecnie w Polsce tak wielkie kontrowersje – mówi w rozmowie z portalem Kurier.plus redaktor Antoni Opaliński, historyk, publicysta i radiowiec, autor audycji „Świat w powiększeniu” nadawanej na antenie Polskiego Radia 24.
Polsko-węgierska przyjaźń
„(...) Węgry od lat są prawdziwą »forpocztą forpoczty« zwolenników utrzymania Unii Europejskiej jako unii państw, międzynarodowej organizacji, bardzo licząc tutaj zarazem na poparcie Polski i Polaków, dysponujących w końcu niebagatelnym dziedzictwem kilkusetletniej unii obojga narodów, commonwealthu – rzeczy wspólnej, Rzeczpospolitej” – zauważa we wstępie do książki „Hajrá” dyrektor Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka Maciej Szymanowski, przypominając również, co w kolejnych latach wydarzyło się w stosunkach polsko-węgierskich, gdy w ślad za inicjatywą premierów Jarosława Kaczyńskiego i Viktora Orbána, w roku 2017 parlamenty obu państw powołały do życia dwie bliźniacze instytucje państwowe: Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka w Warszawie oraz Fundację Felczaka w Budapeszcie. A także przypominając wiele propolskich wypowiedzi węgierskiego premiera Viktora Orbána.
„Myślę, że pojawiła się możliwość rozpoczęcia wznoszenia środkowoeuropejskiej budowli i dlatego nie powinniśmy myśleć w ten sposób, w jaki myślały w ciągu ostatnich stu, stu pięćdziesięciu lat narody środkowoeuropejskie: gdzie znajdą sobie o wiele większych od siebie protektorów, aby schować się pod skrzydłami Niemców, skryć się za plecami Rosjan lub pukać do Porty, by zamiast szukać protektorów przeciwko sobie, teraz pojawiła się możliwość, abyśmy się połączyli, spróbowali współpracować, spróbowali się zorganizować i w jakiś sposób wykorzystać tę fantastyczną szansę życiową, którą oznacza Europa Środkowa z jej wiedzą, duchem, energią i potencjałem gospodarczym, oczywiście przy zachowaniu naszej suwerenności. W tym celu musimy przyjąć do wiadomości, że będziemy potrzebowali okrętu flagowego, który tym razem nie musi pochodzić z daleka, gdyż w Europie Środkowej jest taki okręt flagowy, który nazywa się Polska” – mówił na przykład szef rządu w Budapeszcie w sierpniu 2020 roku. I takich wypowiedzi, wyjątkowo przychylnych wobec polskiego narodu i podkreślających przyjaźń polsko-węgierską było przez ostatnią dekadę bardzo wiele.
Zrozumieć Węgrów
Stosunkom Polski i Węgier po 1989 roku wnikliwie przygląda się na łamach książki m.in. dziennikarz i publicysta Grzegorz Górny. „Sytuacja polityczna w Polsce i na Węgrzech po roku 1989 – przy licznych różnicach – obfituje w wiele podobieństw i analogii” – zauważa Grzegorz Górny, podając przykłady wielu spraw, które stały się spoiwem łączącym Warszawę i Budapeszt.
Najnowsza publikacja Instytutu Felczaka ułatwia również zrozumienie bliskich, sojuszniczych relacji polsko-węgierskich oraz pragmatycznych, choć tak trudnych do zrozumienia przez przeciętnego odbiorcę w Warszawie, stosunków między Budapesztem a Moskwą. Wyjaśnia także, jak węgierska gospodarka uodporniła się na kolejne globalne kryzysy i jak rząd w Budapeszcie zarządzał krajem podczas pandemii COVID-19.
W opracowaniu znalazły się również niezwykle interesujące wyniki badań opinii publicznej opracowane przez Századvég – konserwatywny think tank, który od blisko trzech dekad zajmuje się analizą problemów i procesów społecznych zachodzących nad Dunajem. Fundacja Századvég to obecnie największa instytucja na Węgrzech, której celem jest badanie, opisywanie i analizowanie procesów zachodzących w węgierskim społeczeństwie. Historia Századvég sięga czasów zmiany ustroju na Węgrzech na przełomie lat 80. i 90. Obecnie grupa Századvég składa się z czterech podmiotów – Fundacji Századvég (Közéleti Tudásközpont – Centrum Wiedzy Publicznej), Instytutu Badań Ekonomicznych Századvég, Századvég Centrum Badań Koniunktury oraz Centrum Międzynarodowego Századvég – i świadczy usługi doradcze dla rządu, węgierskich firm, a także organizacji pozarządowych. Think tank prowadzi również wiele badań i przygotowuje analizy dotyczące wielu różnych dziedzin życia od polityki gospodarczej i zagranicznej poprzez kwestie dotyczące bezpieczeństwa aż po problemy związane z demografią, kwestie dotyczące polityki prorodzinnej etc. Każdego roku Departament Badań nad Rynkiem i Opinią Publiczną oraz Grupa Badań Nauk Społecznych przeprowadzają ponad dwieście sondaży dotyczących najważniejszych i najgłośniejszych problemów na Węgrzech.
„Dziękując Autorom i Fundacji Századvég za wykonaną pracę, zachęcam do uważnej lektury tej książki. Do zapoznania się z najnowszą historią kraju jakże nam Polakom bliskiego, ale wciąż mało, zdecydowanie zbyt mało znanego” – zachęca we wstępie dyrektor Instytutu Felczaka Maciej Szymanowski.