Dokładnie 128 lat temu w Szerokiej urodził się Henryk Sławik. Dziennikarz, dyplomata, powstaniec śląski, działacz społeczny i samorządowy, który za uratowanie Żydów podczas drugiej wojny światowej został pośmiertnie w 1990 roku uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata przez izraelski instytut Yad Vashem. Z racji swoich zasług w ratowaniu ludzi podczas wojny nazywany jest „śląskim Schindlerem” albo „polskim Wallenbergiem”.

W 2015 roku część nabrzeża Budy pomiędzy mostem Rakoczego a mostem Petofiego została nazwana imieniem polskiego dyplomaty i działacza Henryka Sławika. Fot. Noemi Bruzak/MTI/PAP/EPA

Henryk Sławik urodził się 16 lipca 1894 roku w Szerokiej (obecnie będącej częścią Jastrzębia-Zdroju). Dziennikarz, powstaniec śląski oraz działacz społeczny po wybuchu drugiej wojny światowej przedostał się przez Rumunię na Węgry.

Tam został delegat polskiego rządu na uchodźstwie oraz prezesem Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi na Węgrzech. We współpracy z delegatem węgierskiego rządu ministrem Józsefem Antallem podczas wojny wystawiał fałszywe dokumenty, które uratowały życie m.in. tysiącom uciekających z Polski Żydów. Pomógł również utworzyć – przy współpracy z węgierskim duchowieństwem – sierociniec dla żydowskich dzieci w Vácu pod Budapesztem. Oficjalnie ochronka działała pod szyldem sierocińca dla dzieci polskich oficerów.

Według szacunków historyków Sławik, wyrabiając dokumenty na podstawie wystawianych przez duchownych fałszywych metryk chrztu, pomógł uratować życie prawie 30 tysięcy polskich uchodźców, w tym wielu tysięcy polskich Żydów.

Henryk Sławik – znany dziś jako bohater trzech narodów:  polskiego, węgierskiego i żydowskiego – pomagał również polskim wojskowym i cywilom w dalszej podróży na Zachód.  

Bohater czasów drugiej wojny światowej po wkroczeniu Niemców na Węgry w lipcu 1944 roku przeszedł do działalności konspiracyjnej. Aresztowany przez niemieckich oprawców został zamordowany pod koniec sierpnia 1944 roku w obozie koncentracyjnym Gusen I (Mauthausen). 

Po wojnie uhonorowany pośmiertnie między innymi tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, Orderem Orła Białego oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.  Ławeczkę Sławika i Antalla w warszawskiej Dolinie Szwajcarskiej 8 listopada 2016 roku odsłonięto uroczyście z udziałem m.in. marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego. 26 czerwca 2017 roku marszałek Sejmu Marek Kuchciński wraz z przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövérem odsłonili pomnik-ławeczkę na placu Gyoergya Goldmanna w Budapeszcie. – To dwaj wielcy bohaterowie i dwaj wielcy sprawiedliwi – zauważył wówczas marszałek Kuchciński. 22 marca 2018 roku Sejm RP przyjął przez aklamację uchwałę w sprawie uczczenia Henryka Sławika, podkreślając w uchwalę, że zajmuje on „szczególne miejsce w panteonie polskich bohaterów”. Posłowie oficjalnie oddając Sławikowi cześć wyrazili „najwyższe uznanie za bohaterstwo i poświęcenie w ratowaniu polskich uchodźców w czasie II wojny światowej”.

W 2021 roku  w Szerokiej, obecnie dzielnicy Jastrzębia-Zdroju, uroczyście odsłonięto pomnik Henryka Sławika w formie ławki-postumentu. Ławeczka jest tak usytuowana, aby Henryk Sławik spoglądał w kierunku domu, w którym się wychował.

(JAP)