W  dniu 22 września 2023 zmarł Tadeusz Árpád Olszański – pisarz, dziennikarz, publicysta i tłumacz zmarł w wieku 94 lat.

Zdjęcie: PAP/Piotr Nowak

Urodził się 28 sierpnia 1929 roku w Stanisławowie jako syn Polaka, Tadeusza Olszańskiego i Węgierki, Katarzyny Siménfalvy. W czasie II wojny światowej, jesienią 1943 roku rodzina przeniosła się na Węgry, przebywali tam jako uchodźcy, a Tadeusz uczęszczał do słynnego polskiego gimnazjum w Balatonboglár.

Potem zaczął się kolejny etap życia. W Opolu, gdzie po wojnie osiedliła się rodzina, zdał maturę, a potem w 1952 roku skończył Wydział Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował jako dziennikarz specjalizujący się głównie w tematyce Węgier oraz sporcie. W latach sześćdziesiątych kierował działem sportowym w redakcji „Sztandaru Młodych”. Później pracował w redakcji „Sportowca”, Telewizji Polskiej oraz w Krajowej Agencji Wydawniczej. Jako dziennikarz sportowy wielokrotnie relacjonował igrzyska olimpijskie. Relacje Olszańskiego z igrzysk były pełne niezwykle interesujących informacji opisujących kariery i dramaty znakomitych olimpijczyków, od Nurmiego, Kusocińskiego, Owensa i Carla Lewisa, które opisał w „Osobistej historii olimpiad”. Współpracował z redakcjami „Dookoła Świata”, „Boksu”, „Perspektyw”, „Szpilek”, „Zdrowia”, „Gentlemana” i „Urody”. 

Był pomysłodawcą konkursów Fair Play. Pierwszym laureatem w roku 1963 został pięściarz Zbigniew Pietrzykowski. Pomysł stał się na tyle popularny, że od tamtej pory Nagrody Fair Play przyznaje co rok Polski Komitet Olimpijski. Akcja promowania zyskała popularność w całym świecie. Olszański otrzymał Nagrodę Fair Play UNESCO (wspólnie z Janem Lisem) za książkę „Czysta gra” (1988).

Kolejną pasją Olszańskiego był literatura węgierska, przetłumaczył ponad czterdzieści powieści i dramatów, w tym niezwykle popularną w świecie powieść dla młodzieży „Chłopcy z Placu Broni” Ferenca Molnara i „Byłem asystentem doktora Mengele” Miklosa Nyiszlego.

Przyznano mu krajowe i zagraniczne nagrody oraz wyróżnienia. Od 1986 był zastępcą dyrektora, a od 1988 do 1990 dyrektorem Ośrodka Kultury Polskiej w Budapeszcie. Swoją fascynację narodem, kulturą i kuchnią węgierską opisał w przewodniku kulinarnym „Nobel dla papryki”. W latach 1990–1994 pracował jako korespondent Polskiego Radia i Telewizji na Węgrzech oraz w Jugosławii. Następnie do końca życia był publicystą tygodnika „Polityka”.

W 2008 opublikował wspomnieniową książkę „Kresy kresów. Stanisławów”, obejmującą okres dzieciństwa spędzonego w Stanisławowie.

W ostatniej książce „Było, minęło, zostało w pamięci” wydanej w 2022 roku napisał: „Żyłem dla pisania i z pisania. Byłem dziennikarzem, nie tylko sportowym, a także tłumaczem literatury węgierskiej, korespondentem radia i telewizji, w sumie jednak chyba najbardziej pisarzem”.