W czwartek w stolicy Czech rozpoczęło się dwudniowe spotkanie ministrów obrony krajów Grupy Wyszehradzkiej (V4). Wśród najważniejszych tematów rozmów były między innymi: sytuacja na Ukrainie oraz na Bliskim Wschodzie, a także wpływ wojny rosyjsko-ukraińskiej i izraelsko-palestyńskiej na bezpieczeństwo krajów Europy Środkowej i Bałkanów Zachodnich. Minister obrony Czech oświadczyła po zakończeniu rozmów w piątek popołudniu, że przedstawiciele krajów V4 uzgodnili wspólną deklarację. – Zgodziliśmy się, że wojna rosyjska stanowi bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa europejskiego. Dlatego nie chcemy osłabiać naszego wsparcia dla Ukrainy – oznajmiła Jana Černochová. Zgodnie z przyjętym dokumentem państwa Grupy Wyszehradzkiej zobowiązują się do kontynuowania pomocy Ukrainie w takiej formie, jaką każdy kraj uzna za stosowną. Sojusznicy w Grupy V4 wyrazili również potrzebę wzmocnienia przemysłu obronnego w ich krajach.
Uroczyste rozpoczęcie dwudniowego spotkania ministrów obrony krajów Czwórki Wyszehradzkiej (V4) – Polski, Czech, Słowacji oraz Węgier – 7 grudnia 2023 r. Od lewej: minister obrony Słowacji Robert Kaliňák, minister obrony Czech Jana Černochová, Ambasador RP w Czechach Mateusz Gniazdowski oraz minister obrony Węgier Kristof Szalay-Bobrovniczky. Reprezentanci krajów V4 podczas oficjalnej uroczystości złożyli w czwartek wspólnie wieniec na Grobie Nieznanego Żołnierza. Fot. Ondrej Deml/PAP/CTK
W piątek do rozmów przedstawicieli krajów Grupy Wyszehradzkiej dołączyli również reprezentanci Słowenii, Chorwacji i Austrii, a więc pozostali członkowie Środkowoeuropejskiej Współpracy Obronnej (CEDC), której obecnie przewodniczą Czechy (Polska ma w tym gronie status obserwatora). Zgodnie z oficjalnymi zapowiedziami w piątek grono rozmówców zostanie następnie jeszcze raz poszerzone, tym razem o reprezentantów państw Bałkanów Zachodnich: Albanii, Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny, Macedonii Północnej, Serbii oraz Kosowa.
– Zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby nie dopuścić do upadku Ukrainy, nawet jeśli jako przedstawiciele różnych krajów możemy mieć odmienne zdanie co do agendy działania – oznajmiła po zakończeniu rozmów gospodyni spotkania minister obrony Czech Jana Černochová. Wśród przykładowych działań podejmowanych w celu pomocy Ukrainie wymieniono na przykład wsparcie w operacjach rozbrajania min przeciwpiechotnych, pomoc medyczną oraz humanitarną.
Przedstawiciele państw V4 wyrazili również potrzebę wzmocnienia przemysłu obronnego w ich krajach. – W szczególności wzywamy Unię Europejską do uznania przemysłu obronnego za społecznie korzystnego i wspierania dostępu tego przemysłu do finansowania ze źródeł publicznych i prywatnych – dodała czeska minister obrony. Ministrowie wyrazili również wsparcie dla prawa Izraela do samoobrony.
We wspólnej deklaracji zapowiedziano także, że wśród priorytetów Grupy Wyszehradzkiej znajdzie się utworzenie kolejnej grupy bojowej V4 z Polską jako krajem wiodącym, ale z istotnym udziałem Czech, Słowacji oraz Węgier. Reprezentanci resortów obrony czterech krajów regionu zapowiedzieli także chęć organizacji i udziału we wspólnych ćwiczeniach wojskowych.
Na konferencji prasowej po zakończeniu rozmów w Pradze obok czeskiej minister wystąpił również szef węgierskiego resortu obrony. Minister Kristóf Szalay-Bobrovniczky podkreślił wagę współpracy państw Grupy Wyszehradzkiej w celu zapewnienia stabilności w regionie Bałkanów Zachodnich.
Źródło: Facebook
Współpraca polityczna i wojskowa
Państwa Grupy Wyszehradzkiej od lat współpracują nie tylko politycznie, ale również wojskowo. Na przykład w czerwcu 2023 roku przedstawiciele krajów V4 podpisali wspólna deklarację dotyczącą ochrony słowackiej przestrzeni powietrznej do czasu, gdy kraj ten otrzyma ze Stanów Zjednoczonych najnowsze samoloty F-16 (pierwsze wielozadaniowe samoloty Słowacy mają odebrać w 2024 roku). Zgodnie z zawartym porozumieniem dyżur bojowy państw grupy V4 – Polski, Czech i Węgier – ma potrwać do końca 2024 roku.
Przedstawiciele Polski, Węgier, Czech i Słowacji współpracują także w zakresie logistyki. Podczas czeskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej w październiku doszło do spotkania w Pradze szefów sztabów krajów V4. Generałowie rozmawiali między innymi o koordynacja wsparcia dla Ukrainy, a także o planach utworzenie wspólnej platformy wymiany informacji na temat przyszłych zakupów sprzętu wojskowego przez poszczególne państwa.
Kraje Grupy Wyszehradzkiej od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę różni jednak podejście do tej wojny. Węgry są przeciwne polityce udzielania militarnej pomocy dla walczących z napaścią Ukraińców. Po przeprowadzonych pod koniec września wyborach parlamentarnych na Słowacji podejście do przekazywania uzbrojenia Ukrainie zmienił również rząd w Bratysławie. Nowy słowacki premier Robert Fico wielokrotnie powtarzał, że Słowacja pod jego rządami nie jest zainteresowana militarnym wspieraniem Ukrainy, choć jest gotowa zaoferować władzom w Kijowie inną niezbędną pomoc.
Grupa Wyszehradzka (V4) – formalnie powstała 15 lutego 1991 roku – to jeden z głównych formatów współpracy krajów regionu Europy Środkowej. Pierwotnym celem Grupy V4 było wzajemne wspieranie się na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckim. Wojnie na Ukrainie i konfliktowi na Bliskim Wschodzie, ale także przyszłości Unii Europejskiej oraz promocji innowacyjnej gospodarki było poświęcone spotkanie prezydentów krajów Grupy Wyszehradzkiej, które odbyło się w Pradze pod koniec listopada.
(J)