Dlaczego w średniowieczu nie utrzymała się wielka unia narodów środkowoeuropejskich? Co od tysiąca lat łączy Polaków i Węgrów? Jak to możliwe, że dwa różne narody są do siebie aż tak bardzo podobne? Historię przyjaźni Bratanków kolejny raz zgłębił profesor István Kovács, ceniony węgierski polonista, historyk, pisarz, poeta, tłumacz literatury polskiej oraz były węgierski dyplomata. We wtorek w warszawskiej siedzibie Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka odbyła się prezentacja pierwszego tomu jego najnowszej książki „Anatomia przyjaźni, czyli dzieje wspólne polsko-węgierskie”. Wiadomo już też, kiedy można się spodziewać kolejnych dwóch tomów.
Dzisiejsze spotkanie z profesorem Istvánem Kovácsem (pierwszy w lewej) oraz tłumaczem Danielem Warmuzem (pierwszy z prawej) w siedzibie Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej poprowadził redaktor Telewizji Republika Marcin Bąk. Fot. JAP
– Cieszę się, że profesor Kovács przyjął propozycję naszego Instytutu i że zrodził się już pierwszy tom monografii wyjaśniającej, co od tysiąca lat łączy Polaków i Węgrów – mówił podczas prezentacji Maciej Szymanowski dyrektor Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka. Dyrektor Szymanowski zapowiedział, że Instytut drugi tom monografii profesora Kovácsa wyda na przełomie obecnego i przyszłego roku, a trzeci tom będzie gotowy w sierpniu 2023 roku.
W dorobku dobrze znanego w Polsce węgierskiego autora znajdują się tłumaczenia na węgierski takich polskich pisarzy i poetów jak Marian Brandys, Melchior Wańkowicz, Ryszard Kapuściński, Jarosław Iwaszkiewicz czy Edward Stachura. István Kovács jest także autorem wielkiego „Leksykonu legionu polskiego 1848–1849”. Za monografię „Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów 1848–1849. Byliśmy z Wami do końca” został w 2001 roku pierwszym laureatem Nagrody im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego.
– Przez 31 lat pracowałem nad słownikiem biograficznym polskich uczestników Wiosny Ludów na Węgrzech. Leksykon legionu polskiego zawiera 3415 haseł. Podczas prac nad tym tytułem stykałem się z wieloma źródłami i coraz bardziej utożsamiłem się z Polakami, którzy oddawali życie za wolność Węgrów – tłumaczył swoją sympatię dla narodu polskiego profesor István Kovács. – Gdy wreszcie wydałem ten leksykon, sądziłem, że nigdy więcej nie dotknę się już historii. Planowałem napisać popularną powieść i dostać za nią Literacką Nagrodę Nobla. Wtedy na moje nieszczęście zadzwonił dyrektor wydawnictwa Biały Kruk i zaproponował mi napisanie krótkiej historii polsko-węgierskiej. Pomyślałem, że nie zajmie mi to dużo czasu. Gdy jednak zacząłem studiować wspólną historię średniowiecza naszych narodów, okazało się, że książka rozrasta się coraz bardziej i bardziej. Zamiast zamówionych sześciu, napisałem 60 arkuszy – opowiadał znakomity węgierski historyk, ciesząc się, że nowy wydawca – Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej – zgodził się opublikować książkę w tak mocno rozszerzonej formie.
Z pierwszego tomu można się dowiedzieć, jaka była historia Polski oraz Węgier od czasów ich wczesnej państwowości aż po panowanie Stefana Batorego. Czytelnik dowie się z niej nie tylko, jak zaczęła się przyjaźń Bratanków, lecz także np. co zawiera Złota Bulla. Pozna też dzieje tragicznego zmierzchu średniowiecznego Królestwa Węgier i dramate początki jego ery nowożytnej.
– Polscy czytelnicy mogą czuć się uprzywilejowani, bo tom pierwszy w języku polskim ukazuje się wcześniej niż węgierski oryginał – zauważył tłumacz monografii Daniel Warmuz, absolwent filologii polskiej i filologii węgierskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, który pracuje już nad przekładem drugiego tomu „Anatomii przyjaźni”. – Wielką zaletą tej pracy jest to, że nawet teksty naukowe Istvána Kovácsa są pisane żywym językiem z dobrym eseistycznym zacięciem i z poetycką wrażliwością – podkreślił.
Sala w Instytucie Felczaka pękała w szwach, a wśród gości – studentów, dziennikarzy, hungarystów, historyków i dyplomatów – były nawet osoby, które na prezentację przyjechały do Warszawy prosto z Podkarpacia. Fot. JAP
W czwartek w Lublinie odbędą się jeszcze dwa spotkania autorskie: o godz. 13 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a o godz. 16 w Sali Obrad Rady Wydziału, na pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4a. Spotkanie na UMCS poprowadzą dr hab. Andrzej Przegaliński – historyk, prof. UMCS oraz dr Bogusław Wróblewski – literaturoznawca oraz redaktor naczelny „Akcentu”. Jak zapowiadają organizatorzy, na spotkaniu będzie można nabyć najnowszą książkę prof. Istvána Kovácsa, usłyszeć jego wiersze i zapoznać się z poprzednimi publikacjami. Wstęp wolny.
W poniedziałek, 23 maja, we Wrocławiu odbyła się zaś pierwsza w Polsce promocja tej monografii. Spotkanie autorskie z profesorem Kovácsem przy sali wypełnionej po brzegi - zorganizowane wspólnie przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, Stowarzyszenie Civitas Christiana oraz Wrocławskie Towarzystwo Polsko-Węgierskie - prowadził dr Lesław Spychała z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Członek Wrocławskiego Towarzystwa Polsko-Węgierskiego.
Trwające niemal dwie godziny spotkanie autorskie we Wrocławiu przyciągnęło tłumy czytelników i sympatyków profesora Kovácsa. Fot. GK
– Jestem szczęśliwy, że ten pierwszy rok po zakończeniu pandemii dobrze się zapowiada, jeśli chodzi o wydawnictwa książkowe, pozwalając lepiej zrozumieć specyfikę węgierskiego myślenia i węgierskich realiów. Pierwszy tom, zatytułowany „Anatomia przyjaźni”, to jedna z trzech książek zaplanowanych na ten rok. Stosunkowo niedawno ukazała się „Hajrá. Węgry 2010-2020”, a w sierpniu ukaże się książka „Tabliczka mnożenia węgierskiego myślenia" autorstwa ministra Balázsa Orbána – zapowiedział dyrektor Instytutu Felczaka Maciej Szymanowski.
(JAP)